Voor de nieuwsgierigen

Wat doe ik?

Ik ben radioamateur ofwel zendamateur (géén piraat!). Ik maak voor mijn hobby graag contact met andere radioamateurs over de hele wereld. In spraak, maar ook vaak via digitale communicatie. Dat laatste gebeurd met behulp van de PC of laptop die dan aan de radioapparatuur is gekoppeld. In zo’n gesprek, ook wel QSO genoemd, wisselen we informatie uit over elkaars “radiostation” en praten we vaak over zaken die met radiotechniek te maken hebben. Muziek uitzenden is dus niet aan de orde.

Iedere radioamateur heeft een eigen “callsign” ofwel roepletters. Ik heb de internationale roepnaam PA3EFR, in het internationaal radioalfabet is dat: “Papa Alfa Three Echo Foxtrot Romeo”. Daarbij staan de letters PA voor Nederland. Het cijfer en de letter erna kreeg ik toegewezen van Agentschap Telecom. 

Een deel van mijn apparatuur is aangeschaft, maar ik heb ook veel dingen zelf gebouwd zoals mijn meeste antennes. Mijn hobby is geen 27Mc (in de volksmond "bakkie"), daar wordt op andere frequenties (namelijk 27 MHz) met andere zendvermogens en met andere apparatuur gewerkt, maar het principe van zenden en ontvangen is vergelijkbaar.

Is mijn zenden dan wel legaal?

Mijn uitzendingen zijn zeker legaal. Om uit te mogen zenden heb ik namelijk een staatsexamen af moeten leggen. En dat is niet zomaar wat. Dat haal je pas als je uitgebreide kennis hebt van radiotechniek, voortplanting van radiogolven (propagatie), radiocommunicatie en van wet- en regelgeving. Ik heb een zogenaamde F-registratie, dat is de hoogste registratieklasse in Nederland, die ook in veel andere landen wordt erkend. Het kostte me een ruime twee jaar studeren om uiteindelijk dat examen succesvol te kunnen afleggen.

Zendt dat station dan de hele dag uit?

Nee, alleen als ik thuis ben en pas dan als mijn vrijetijd het toelaat. 

Via internet kan ik vanaf andere plekken in de wereld een verbinding leggen met mijn radioapparatuur, zodat ik deze op afstand kan bedienen. Daartoe staat soms de computer en radioapparatuur aan, maar vanwege veiligheidsaspecten komt dit maar zelden voor.

Zijn die antennes wel legaal?

Een antenne mag met zijn kabelvoedingspunt vergunningsvrij vijf meter boven de nok van het huis uitsteken, dus zijn mijn antennes zoals ze nu opgesteld staan toegestaan. Omdat ik bij Agentschap Telecom geregistreerd radioamateur en frequentiegebruiker ben, staan mijn gegevens ook officieel geregistreerd in de gebruikersdatabase van het Agentschap Telecom (wat onder het Ministerie van Economische zaken valt). Radioamateurs hebben, door hun bijzondere status, vaak de mogelijkheid om een vergunning te krijgen voor een hogere antennemast.

Zijn die antennes gevaarlijk?

Als je ze zou aanraken tijdens een uitzending zul je dat wel voelen, maar je gaat er niet dood aan. Je moet dan wel op mijn dak staan om de antenne aan te raken, en ik tegelijkertijd zenden. Dat je op mijn dak staat, zie ik nog niet zo snel gebeuren! De straling die van de antennes afkomt, blijft ruim binnen normen die de overheid heeft gesteld. Daar merk je buiten en in huis niets van.

De antennes kunnen ook niet zomaar naar beneden vallen. Dan moet er een tropische cycloon of tornado overtrekken om de antennes om te blazen. Maar waarschijnlijk zijn er dan al meerdere daken en bomen beschadigd.

Ook zijn de antennes beschermd tegen blikseminslag. Op zolder kan ik aan de binnenzijde alle antennes ontkoppelen.

Veroorzaak ik storing?

De moderne apparatuur die ik gebruik voldoet aan strenge nomen om storingen bij mijzelf en anderen te voorkomen. Storing zou je wel kunnen ondervinden als je zelf elektronische apparaten in huis hebt, die geen of een onterechte CE-markering hebben (vaak “Made in China”, etc.).

Die apparaten voldoen niet aan de norm waar apparatuur aan moet voldoen om “immuun” te zijn tegen radiogolven. Maar op bepaalde apparatuur staat wel een CE-markering, zoals PC speakers en babyfoons. Hiervan is bekend dat deze erg gevoelig zijn voor storing door het gebrek aan afscherming (de lage prijs moet ergens vandaan komen). Ook wordt veel import apparatuur onterecht voorzien van de letters CE. De CE-markering op deze apparatuur kun je dan ook in twijfel trekken! Mensen die in deze materie zitten, hebben het dan ook over CE = China Export.

Heb je een mobiele telefoon, babyfoon, satellietschotel, kabelmodem, mediabox of wifi in huis? Dan hoef je geen storing van mij te verwachten. Deze apparaten werken namelijk op hele andere zend- en ontvangstfrequenties. Dat geldt ook voor alarminstallaties van huizen en voertuigen.

De kans dat jouw eigen mobieltje of die van je buren op jouw eigen apparatuur stoort, is een stuk groter.

Radiografische apparaten

Er zijn bepaalde apparaten die gebruik maken van de frequentie 433 MHz. Denk aan een drone, babyfoon, schakelaars met afstandbediening of de afstandbediening voor het alarm van auto, scooter of tuinhek. Deze zogenaamde LPD-apparaten werken met een klein zendvermogen op dezelfde frequentie waar zendamateurs actief zijn.

Zendamateurs hebben op die frequentie, bekend als de 70 centimete band, een “primaire status” die in de telecomwet is vastgelegd. Ieder ander die gebruik maakt van deze frequentie heeft deze eigenlijk in “bruikleen” van de zendamateurs. Het kan dus voorkomen dat zo’n LPD-apparaat niet werkt, omdat een zendamateur de frequentie al in gebruik heeft. Dat jouw apparaat op dezelfde frequentie als die van de zendamateur werkt, daar kan de zendamateur niets aan doen. Het is vaak een bewuste keuze van een fabrikant om deze frequentie te gebruiken, om zo de kosten laag te kunnen houden.

Je kunt wel goede afspraken met de zendamateur maken als je storing ondervindt. Maar realiseer je dat een zendamateur effectief zo’n 10-20 minuten per dag ook daadwerkelijk een radiosignaal uitzendt. De rest van de tijd is de zendamateur vooral aan het kijken, luisteren, bouwen en experimenteren.

Ik ben zelf regelmatig actief op deze 70 centimeterband.

Veroorzaak je zelf storing?

Bij radioamateurs staat bepaalde apparatuur bekend als veroorzaker van hardnekkige storing, zoals LED verlichting, spaarlampen en laders voor bijvoorbeeld tablet of smartphone. Adapters voor internet via het stopcontact zijn berucht als enorm krachtige stoorzenders, waarbij de bedrading in je huis als enorme antenne radiostraling uitzendt.

Ook acculaders (voor bijvoorbeeld fiets of scootmobiel), dimmers, computers, monitoren, plasma TV’s, LCD TV’s en vooral onjuist aangelegde installaties met zonnepanelen of slechte zonne-omvormers (inverters). Dat kan voor een radioamateur heel vervelend zijn, omdat deze de hobby dan niet meer kan uitvoeren. Hij hoort simpelweg alleen nog storing van het apparaat. Net zo vervelend als wanneer je met je visite een gesprek wilt voeren, terwijl jouw buurman continu aan het boren, hakken en bladblazen is.

Storende apparaten kunnen ook te horen zijn op andere frequenties dan die van radioamateurs. Denk aan hulpdiensten zoals brandweer, politie en ambulances (C2000), maar ook op frequenties die door defensie en veiligheidsdiensten worden gebruikt. Vooral hier in deze omgeving, kan ook de luchtvaart direct hinder ondervinden. Onze wijk ligt exact onder de aanvliegroute van Rotterdam Airport en Schiphol Airport.

Storende apparaten kunnen ook je wifi traag maken, je draadloze muis en toetsenbord ontregelen of je draadloos alarmsysteem of camerasysteem onbruikbaar maken. Zelfs de ontvangst van radiostations (zeker DAB+) en TV-stations (DVB-T) zal dan ernstig vestoord worden

Koop dus ook altijd elektrische apparaten met een betrouwbare CE-markering in een Europese (web)winkel en niet via AliExpress of eBay uit Azië. Het kan zelfs gevaarlijk zijn en mogelijk brand door kortsluiting veroorzaken.

Neem zeker geen internet via het stopcontact, want dat kan voor veel “onverklaarbare” problemen in huis zorgen.

Kies je voor zonnepanelen, lees dan eerst dit.

Storing opsporen

Wanneer je zelf last heeft van storing is het opsporen van de oorzaak goed mogelijk. Daarvoor heeft Agentschap Telecom goede apparatuur zoals rijdende meet- en peilstations. Ook radioamateurs kunnen helpen een storing te lokaliseren. 

Toch nog ergens storing op radio, TV of computer?

Ook al veroorzaakt ik als zendamateur geen storing bij jou, ik help je graag om uit te zoeken wat deze storing dan wel veroorzaakt. Zo kan het zijn dat je TV beeld hapert door een slechte of verkeerd type antennekabel, een defecte HDMI-kabel, een ongelukkig aangesloten connector, of door een probleem bij je kabelexploitant of provider. Misschien is je draadloos internet traag, omdat de wifi van de buren op exact hetzelfde kanaal uitzendt als jouw wifi. Soms stoort internet via het stopcontact bij de buren, heftig op je draadloze apparaten  of hebben je buren gekozen voor zonnepanelen.

Zonder dat je het weet is er misschien iemand in de omgeving die zonder de vereiste papieren, mogelijk met illegale apparatuur, radio-uitzendingen doet.

Tot slot

Als je nog wat wilt weten, bel gewoon aan. Het begint met een fysiek contact.

Benieuwd wat amateurradio inhoudt of misschien zelf radiozendamateur worden? Kijk op de website van mijn vereniging, de VERON. Of kom eens langs bij mijn lokale afdeling in Den Haag. 

Groeten van Erwin, ofwel in radiotaal: 73 de PA3EFR Erwin